Hình phạt cắt cụt chi áp dụng cho những người phạm nhiều tội khác nhau, chẳng hạn như trốn tránh nghĩa vụ, trộm cắp hoặc khi quân phạm thượng… thường được sử dụng thay cho án tử hình.

Hình phạt này không chỉ áp dụng cho dân thường. Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Khoa học Khảo cổ và Nhân học đã trình bày chi tiết về việc hai người đàn ông sống trong triều đại nhà Chu (1050 – 221 trước Công nguyên) ở tỉnh Hà Nam, miền trung Trung Quốc, đã phải chịu hình phạt tàn khốc này như thế nào.

“Các bằng chứng khai quật cho thấy việc trừng phạt bằng cách cắt cụt chi là một quy trình được thiết lập bài bản với những thủ thuật thi hành án gọn gàng, cùng việc chăm sóc và quản lý bệnh nhân sau khi thi hành án để hỗ trợ sự sống và phục hồi” , Tiến sĩ Qian Wang, đồng tác giả của nghiên cứu cho hay.

Theo báo cáo, những mảnh xương cho thấy một người đàn ông bị cắt bỏ chân phải và người còn lại là chân trái, điều này có thể cho thấy họ đã bị kết án về những tội danh khác nhau.

Việc cắt chân phải được thực hiện đối với những trọng tội được coi là nghiêm trọng hơn so với việc cắt cụt chân trái. Nhóm nghiên cứu cũng suy đoán rằng hai người này có mối liên hệ với nhau.

Các xương được khai quật cho thấy dấu hiệu của một quá trình chữa trị có kiểm soát. Ngoài ra, các phần xương còn cho thấy dấu hiệu các vết cắt gọn gàng, chứng minh án phạt được thi hành bằng các thủ thuật y tế chứ không phải những đòn đánh lặp đi lặp lại từ vũ khí.

“Hai người đàn ông này sau khi chấp nhận án phạt có thể đã trở lại cuộc sống xã hội bình thường và được chôn cất đàng hoàng khi qua đời”, ông Qian cho biết thêm.

Hai người đàn ông có thể sống vào khoảng năm 550 trước Công nguyên, và người đàn ông không có chân phải được ước tính đã chết vào khoảng 45 tuổi, trong khi người đàn ông không có chân trái chết vào khoảng 55 tuổi.

Họ có thể sống “trên tầng lớp nông dân” do cách thức họ được chôn cất. Các nhà nghiên cứu sau khi phân tích các văn bản lịch sử đã xác định họ có khả năng là quan chức cấp thấp hoặc học sĩ.

Nhóm nghiên cứu cũng xem xét những lý do khác dẫn đến việc cắt chân, chẳng hạn như dị tật bẩm sinh, trị bệnh hoặc cắt cụt chi theo nghi lễ.

Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu không tìm thấy bằng chứng cho thấy các bộ phận khác trên cơ thể đã thích nghi với khiếm khuyết bẩm sinh, và cũng không tìm thấy bất kỳ bằng chứng nào về việc hiến tế theo nghi lễ.

Điều đó có nghĩa là khả năng cao nhất cho việc cắt cụt chân của hai người này là để giảm thiểu sự lây lan của bệnh tật, điều trị sau tai nạn hoặc bạo lực.

Dù vậy, sau khi đánh giá kỹ lưỡng vết thương và mức độ bạo lực, đồng thời dựa trên bối cảnh lịch sử và khảo cổ, “hình phạt cắt cụt chân là hợp lý nhất”.

Nhóm nghiên cứu cũng không chắc chắn về tội ác của hai người đàn ông này.

Hình phạt cắt cụt chi được cho là xuất hiện lần đầu tiên ở Trung Quốc vào thời nhà Hạ (2070 – 1600 trước Công nguyên). Các nhà sử học đã phân tích tài liệu lịch sử “Chu Lễ”, và một chương của văn bản cổ mô tả hình phạt thời nhà Hạ bao gồm việc cắt cụt chi.

Các văn bản này được chứng thực bằng những di tích được tìm thấy tại địa điểm khai quật Erlitou ở Thung lũng sông Hoàng Hà.

Trong thời Tây Chu, thời điểm hai người đàn ông trên sinh sống, các trường hợp được ghi nhận về việc cắt cụt chi đã được ghi chép rộng rãi và tục lệ này được thể chế hóa.

“Trong hai trường hợp này, những người bị cắt cụt chi đã sống sót nhờ sự phối hợp bài bản giữa việc thi hành án và chăm sóc y tế. Điều kiện kinh tế xã hội cao hơn mức bình thường của họ cũng giúp ích về mặt dinh dưỡng và thích nghi với cuộc sống mới”, ông Qian nói.

Mặc dù không có dữ liệu lịch sử nào để khẳng định chắc chắn về tỷ lệ tử vong do hình phạt này gây ra, Tiến sĩ Qian chỉ ra những bằng chứng cho thấy khả năng sống sót cao đối với các nạn nhân.

Nghiên cứu cho thấy người dân thời Tây Chu có một số kiến thức về thuốc giảm đau. Dường như người dân thời đó cũng đủ hiểu biết về giải phẫu để thực hiện các thủ thuật như thắt mạch, vá vết thương và giảm đau sau thi hành án.

“Vì cắt cụt chi như một hình phạt là một biện pháp trừng phạt thông thường, nên nó phải có một quy trình thực hiện được thiết lập cùng với các thủ tục quản lý sau khi thi hành án”, ông Qian cho hay.

Hình phạt cắt cụt chi tiếp tục tồn tại ở Trung Quốc trong những thế kỷ sau đó trước khi bị bãi bỏ vào năm 167 trước Công nguyên dưới thời trị vì của Hán Văn Đế (180-157 trước Công nguyên) thời nhà Hán (202 trước Công nguyên – 9 sau Công nguyên).

Tuy nhiên, tục lệ này dương như không bị xóa bỏ hoàn toàn, và người ta đã tìm thấy một bộ xương từ triều đại nhà Thanh (1644 – 1911) bị cưa bỏ cả hai chân.

Các hình phạt tàn khốc khác nhưng cho các tội nhẹ hơn cũng phổ biến trong thời Tây Chu, bao gồm xăm hình chữ “tội phạm” lên mặt người, thiến hoặc cắt mũi tội phạm.